System kaucyjny 2025 w Polsce – co to jest i od kiedy zacznie obowiązywać?

Na czym polega system kaucyjny w Polsce?

System kaucyjny wprowadza liczne zmiany, szczególnie dla przedsiębiorców, co budzi liczne obawy i pytania. Ta rewolucja w zarządzaniu opakowaniami po napojach, ma na celu zwiększenie poziomu selektywnej zbiórki odpadów i ich recyklingu, przedsiębiorcy, odgrywają w tym procesie kluczową rolę, zarówno producenci napojów, właściciele sklepów detalicznych, hurtowni, restauracji czy hoteli. 

W najprostszych słowach, system kaucyjny to mechanizm, który ma zachęcić konsumentów do zwracania opakowań po napojach, a co za tym idzie, do ponownego ich wykorzystania lub przetworzenia. Z perspektywy przedsiębiorcy, oznacza to przede wszystkim nowe obowiązki, ale też realne korzyści wizerunkowe dla firmy oraz pomoc dla środowiska.

Główna zasada jest prosta, przy sprzedaży napoju w opakowaniu objętym kaucją pobierana jest dodatkowa kwota pieniężna, czyli kaucja. Kaucja ta jest zwracana konsumentowi w momencie, gdy zwróci on puste opakowanie. Mówimy tu zarówno o opakowaniach jednorazowego, jak i wielokrotnego użytku, przeznaczonych na napoje.  

Zgodnie z art. 8 pkt 13a ustawy o opakowaniach, system kaucyjny to taki, w którym „przy sprzedaży produktu w opakowaniu na napoje jednorazowego albo wielokrotnego użytku, będących napojami, pobierana jest kaucja, która jest zwracana w momencie zwrotu odpowiednio opakowania objętego systemem kaucyjnym albo odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego systemem kaucyjnym”. To właśnie ta definicja stanowi fundament działania całego mechanizmu.

Kaucja, jak precyzuje art. 8 pkt 6a ustawy, to „określona kwota pieniężna pobierana w momencie sprzedaży produktu w opakowaniu na napoje jednorazowego albo wielokrotnego użytku, będącego napojem, która jest zwracana użytkownikowi końcowemu w momencie zwrotu odpowiednio opakowania objętego systemem kaucyjnym albo odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego systemem kaucyjnym”. 

Operatorzy systemu to nowe podmioty, które będą odpowiedzialne za organizację i zarządzanie całym systemem zbiórki i rozliczania kaucji. To oni zajmą się logistyką, przekazaniem odpadów do recyklingu i rozliczeniami finansowymi, odciążając przedsiębiorców w wielu skomplikowanych zadaniach. Producenci napojów stają się odpowiedzialni za to, aby te opakowania wróciły do obiegu.  

Wyznaczone cele są ambitne, ale osiągalne: 

•  w latach 2025-2027 musimy zebrać aż 77% odpadów opakowaniowych  
•  od 2029 roku wskaźnik ten ma wzrosnąć aż do imponujących 90%  

Oznacza to, że zdecydowana większość butelek i puszek po napojach będzie musiała trafić z powrotem do obiegu. 

System kaucyjny obejmuje całe terytorium kraju, co oznacza, że jego zasady są jednolite wszędzie – od Bałtyku, aż po Tatry. Co więcej, zapewnia on powszechny i równy dostęp do uczestnictwa dla wszystkich kluczowych grup: użytkowników końcowych (konsumentów), wprowadzających (producentów napojów) oraz jednostek handlu detalicznego i hurtowego. To proste rozwiązanie, które ma służyć nam wszystkim! 

Kogo dotyczy system kaucyjny w 2025?

System kaucyjny obejmuje szerokie grono podmiotów, dzieląc je na dwie główne grupy: 

• Użytkowników końcowych – czyli nas wszystkich! 
  Jeśli kupujesz napoje w butelkach czy puszkach objętych kaucją na własny użytek do domu, na piknik czy do biura, stajesz się aktywnym uczestnikiem tego proekologicznego przedsięwzięcia. Nie ma znaczenia czy jesteś studentem, rodzicem czy prowadzisz małą firmę i kupujesz napoje na potrzeby pracowników. Kaucja dotyczy Ciebie, jeśli produkt trafia do Twojej konsumpcji, a nie do dalszej odsprzedaży, ponieważ to Ty masz realny wpływ na to, co dzieje się z opakowaniem po jego opróżnieniu. Zamiast wyrzucać je do kosza, powinieneś oddać je do punktu zbiórki, odzyskując wpłaconą kaucję i przyczyniając się do ponownego wykorzystania surowców.  

• Przedsiębiorców – tutaj mówimy o szerokim spektrum firm, które są kluczowym ogniwem w całym procesie.
  Należą do nich producenci napojów, którzy wprowadzają na rynek produkty (napoje) w opakowaniach objętych kaucją. To oni są odpowiedzialni za pobranie kaucji i odpowiednie oznakowanie produktu, ale przede wszystkim sfinansowanie systemu kaucyjnego. W systemie kaucyjnym biorą udział również jednostki handlu detalicznego i hurtowego, czyli wszystkie sklepy, od małych osiedlowych sklepików po supermarkety i hipermarkety, a także hurtownie. To właśnie w tych miejscach będziesz mógł zwrócić puste opakowania i odzyskać swoją kaucję. Co więcej, system obejmie także restauracje i hotele, które sprzedają napoje w opakowaniach objętych kaucją. Tu również będzie można zostawić puste butelki i puszki, miejsce tego typu stają się ważnymi punktami zbiórki. Dzięki temu sieć punktów zwrotu będzie gęsta i łatwo dostępna, co znacznie ułatwi nam wszystkim uczestnictwo w systemie. 

Od kiedy wchodzi w życie system kaucyjny?

Pierwotnie planowano jego start na 1 stycznia 2025 roku, jednak z uwagi na sygnały płynące z samorządów i od przedsiębiorców, a także potrzebę lepszego przygotowania infrastruktury i regulacji prawnych, termin ten został przesunięty. Oficjalnie system kaucyjny zacznie obowiązywać 1 października 2025 roku. Od tego dnia w sklepach zaczną pojawiać się opakowania oznaczone specjalnym logiem systemu, a klienci za napoje w butelkach plastikowych (do 3 l) i puszkach metalowych (do 1 l) zapłacą kaucję w wysokości 50 groszy, natomiast za szklane butelki wielokrotnego użytku (do 1,5 l) 1 zł. Obowiązek pobierania kaucji dotyczyć będzie wszystkich placówek handlowych oferujących napoje w objętych systemem opakowaniach. 

31 grudnia 2025 to koniec wyznaczonego w ustawie okresu przejściowego, do tego czasu wszystkie podmioty objęte systemem kaucyjnym powinny być w stanie wypełniać swoje ustawowe zobowiązania. Przepisy regulujące zasady działania systemu kaucyjnego określa ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U.2025.870) 

Jak się przygotować na wprowadzenie systemu kaucyjnego?

Proces może wydawać się skomplikowany, ale z odpowiednim planem i wsparciem, wdrożenie systemu kaucyjnego w Twojej firmie będzie proste. 

Po pierwsze, kluczowe jest zweryfikowanie, czy Twoja firma jest podmiotem zobowiązanym do uczestniczenia w systemie kaucyjnym. Nie każdy przedsiębiorca będzie musiał bezpośrednio angażować się w ten proces, warto więc upewnić się, czy Twoja działalność faktycznie podlega nowym przepisom. Jeśli produkujesz napoje w opakowaniach objętych kaucją, prowadzisz sklep detaliczny lub hurtowy sprzedający takie napoje albo jesteś właścicielem restauracji czy hotelu, który podaje napoje w tych opakowaniach, to odpowiedź brzmi: tak, nowe zasady zapewne Cię dotyczą. 

Następnie, gdy już wiesz, że musisz wdrożyć nowe rozwiązania, czas na zweryfikowanie, jakie konkretnie obowiązki na Tobie spoczywają i w jaki sposób je realizować. Dokładne zrozumienie swojej roli to podstawa, by uniknąć niepotrzebnego stresu i kosztów.  

Czy będziesz musiał przyjmować puste opakowania? Czy odpowiadasz za prawidłowe oznakowanie produktów? Czy musisz prowadzić ewidencję wprowadzanych i zwracanych opakowań? To są pytania, na które musisz znaleźć odpowiedzi. Obowiązki będą się różnić w zależności od Twojej roli w łańcuchu dostaw – inne dla producenta, inne dla punktu sprzedaży.

Upewnij się, że znasz przepisy, które regulują Twoje konkretne zobowiązania, takie jak zasady ewidencji i raportowania czy wymogi dotyczące oznakowania opakowań. Pamiętaj też o terminach, musisz wiedzieć do kiedy możesz wprowadzać napoje bez kaucji i bez specjalnego oznaczenia opakowań, aby uniknąć kar. 

Kolejnym ważnym krokiem jest zebranie ofert od operatorów systemów kaucyjnych i wybranie tej najlepszej dla Twojej firmy. Poszukaj operatora, który oferuje kompleksowe wsparcie, jest elastyczny i ma doświadczony zespół. Porównaj ich propozycje, zwracając uwagę nie tylko na koszty integracji i opłaty za usługi, ale także na wsparcie techniczne i doradcze. Zwróć uwagę na to, z jakimi rodzajami kosztów należy się liczyć, poza opłatami ustawowymi, mogą pojawić się koszty związane z dostosowaniem systemów IT, procesów operacyjnych oraz potencjalne sankcje za nieprzestrzeganie przepisów. 

Gdy dokonasz wyboru, nadejdzie czas na podpisanie umowy z wybranym operatorem systemu kaucyjnego. To formalne przypieczętowanie Twojego uczestnictwa w systemie i jasne określenie praw i obowiązków obu stron. Upewnij się, że umowa jasno określa zakres świadczonych usług, warunki finansowe, odpowiedzialność za zbierane opakowania oraz procedury w przypadku ewentualnych problemów. 

Potrzebujesz spersonalizowanej porady? Napisz do nas – z nami przygotowanie i wdrożenie systemu kaucyjnego w Twojej firmie będzie proste i efektywne. Jesteśmy tu, by Ci pomóc na każdym etapie.